Hemoroid (Basur) Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Hemoroid (basur), anal kanalda bulunan damarların genişleyerek şişmesiyle oluşan, oldukça yaygın görülen bir sağlık problemidir. Hemoroidler, genellikle ağrısız kanama, kaşıntı, şişlik ve rahatsızlık hissi gibi belirtilerle kendini gösterir. Toplumda her iki kişiden birinde hayatının bir döneminde ortaya çıkabilen bu durum, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.

Hemoroid, iç hemoroid ve dış hemoroid olmak üzere ikiye ayrılır. İç hemoroidler genellikle ağrısız kanama ile fark edilirken, dış hemoroidler anüs çevresinde şişlik ve ağrıya yol açabilir. Uzun süreli kabızlık, ıkınma, aşırı kilo, gebelik ve hareketsiz yaşam tarzı hemoroid gelişiminde önemli rol oynar.

Bu yazımızda hemoroidin ne olduğu, nasıl belirtiler verdiği ve ilaç tedavisinden cerrahi yöntemlere kadar uygulanan çeşitli tedavi seçenekleri hakkında kapsamlı bilgiler bulabilirsiniz.

İÇİNDEKİLER

• Hemoroid (basur) tam olarak nedir?
• İç ve dış hemoroid arasındaki fark nedir?
• Basura ne sebep olur?
• Hemoroid kendini nasıl belli eder?
• Hemoroid tanısı nasıl konulur?
• Basur ağrısını hafifletmek için ne yapılabilir?
• Hemoroid kendiliğinden geçer mi?
• Hemoroid hastalarının yaşam tarzında dikkat etmesi gerekenler
• Hemoroid ilerlerse ne olur?
• Hemoroid kaşıntısı neden olur ve nasıl geçer?
• Basur oluşumu nasıl engellenir?
• Hemoroid tedavisinde hangi yöntemler kullanılır?
• Hemoroid ameliyatı sonrası iyileşme sürecinde nelere dikkat edilmeli?
• Basur hakkında en çok merak edilenler

Hemoroid (basur) tam olarak nedir?

Hemoroid, anal kanal çevresindeki toplardamarların genişleyip şişmesiyle oluşan bir damar hastalığıdır. Basur olarak da bilinen bu durum, anüs ve rektum bölgesindeki damarların zamanla elastikiyetini kaybederek genişlemesiyle ortaya çıkar. Bu genişlemiş damarlar şişlik, ağrı, kaşıntı ve kanama gibi şikayetlere neden olabilir.

Hemoroid Türleri:

▪ İç Hemoroid (Internal Hemoroid):

• Anüsün iç kısmında, rektumun alt bölgesinde yer alır.
• Genellikle ağrısızdır, ancak dışkılama sırasında kanama ile kendini belli eder.
• İleri evrelerde, dışarı sarkarak şişlik ve rahatsızlık oluşturabilir.

▪ Dış Hemoroid (External Hemoroid):

• Anüs çevresindeki deri altında gelişir.
• Genellikle ağrı, kaşıntı, hassasiyet ve şişlik yapar.
• Üzerinde pıhtı oluştuğunda (tromboze hemoroid) şiddetli ağrıya neden olabilir.

Hemoroidin Özellikleri:

• Halk arasında yaygın bir hastalıktır ve özellikle 30 yaş üstü bireylerde daha sık görülür.
• Kadınlarda ve erkeklerde eşit oranda görülebilir.
• Kabızlık, uzun süreli oturma, ağır kaldırma, hamilelik gibi faktörler hemoroid oluşumuna zemin hazırlar.

İç ve dış hemoroid arasındaki fark nedir?

İç ve Dış Hemoroid Arasındaki Farklar

Basura ne sebep olur?

Hemoroid, anal kanaldaki toplardamarların genişlemesi ve şişmesi ile oluşur. Bu damarlar normalde anüsün çevresinde yastıkçık görevi görerek dışkılamayı kontrol eder. Ancak artan basınç bu damarların genişlemesine, esnekliğini kaybetmesine ve hemoroid (basur) oluşumuna yol açar.

Basur Oluşumuna Neden Olan Başlıca Faktörler:

1. Kabızlık ve Şiddetli Ikınma

Uzun süreli kabızlık, dışkılama sırasında aşırı ıkınmaya yol açar.

Bu durum anal bölgedeki damarlar üzerinde basıncı artırarak hemoroid oluşumuna neden olur.

2. İshal (Kronik)

Sık sık ishal durumu, anüs çevresinde tahrişe ve damarların genişlemesine yol açabilir.

3. Uzun Süre Oturmak (Hareketsizlik)

Özellikle tuvalette uzun süre oturmak veya masa başı çalışma, anüs çevresindeki damarlarda kan birikmesine neden olabilir.

4.  Ağır Kaldırmak

Sürekli ağır kaldırmak veya zorlayıcı fiziksel aktiviteler, karın içi basıncını artırarak hemoroid riskini artırır.

5. Hamilelik

Hamilelik sırasında büyüyen rahim, karın içi basıncını artırır ve damarların genişlemesine yol açabilir.

Ayrıca hormonal değişiklikler damar duvarlarını zayıflatır.

6. Aşırı Kilo (Obezite)

Fazla kilo, özellikle karın içi basıncını artırarak anal damarlara ekstra yük bindirir.

7. Düşük Lifli Beslenme

Lif açısından fakir diyet, kabızlığa yol açar ve dışkılama sırasında zorluk çıkararak hemoroid oluşumunu kolaylaştırır.

8. Sigara Kullanımı

Sigara, kan dolaşımını bozarak damar sağlığını olumsuz etkiler ve hemoroid riskini artırabilir.

9. Yaşlanma

Yaş ilerledikçe damarların elastikiyeti azalır ve hemoroid oluşma ihtimali artar.

Ayrıca pelvik taban kasları zayıflar, bu da hemoroid gelişimine zemin hazırlar.

10. Genetik Yatkınlık

Ailede hemoroid öyküsü olan kişilerde genetik yatkınlık nedeniyle risk artabilir.

Hemoroid kendini nasıl belli eder?

Hemoroid, şişen ve genişleyen anal damarlar nedeniyle çeşitli şikayetlerle kendini gösterir. İç hemoroid ve dış hemoroid belirtileri birbirinden farklılık gösterebilir, ancak en sık karşılaşılan bulgular şunlardır:

1. Rektal Kanama (Makattan Kanama)

• En yaygın belirtidir.
• Genellikle dışkılama sırasında veya sonrasında, tuvalet kağıdında ya da klozette parlak kırmızı renkli kan görülür.
• Ağrısız kanama daha çok iç hemoroidlerde görülür.

2. Anüs Çevresinde Şişlik veya Yumru

• Dış hemoroidlerde, anüs çevresinde elle hissedilen şişlik veya yumru oluşabilir.
• Bu şişlik bazen morumsu renkli olabilir ve pıhtı (tromboz) oluştuysa sertleşebilir.

3. Kaşıntı ve Tahriş

• Anüs çevresinde kaşıntı, yanma, tahriş hissi hem iç hemoroidlerde hem dış hemoroidlerde yaygındır.
• Bu durum nemli ortamda uzun süre kalmak veya tahriş nedeniyle artabilir.

4. Ağrı veya Rahatsızlık

• Dış hemoroidlerde, özellikle pıhtı oluşmuşsa (tromboze hemoroid), şiddetli ağrı görülebilir.
• İç hemoroidler genellikle ağrısızdır, ancak ileri evrelerde dışarı sarkarsa (prolapsus) ağrı ve rahatsızlık hissi yapabilir.

5. Dışkılama Sonrası Tam Boşalamama Hissi

• İç hemoroidlerde, dışkılama sonrasında tam boşalmamış gibi hissetme olabilir.
• Bu his, anüs içinde kalan hemoroid yastıkçıklarının şişmesinden kaynaklanır.

6. Anüs Çevresinde Islaklık ve Akıntı

• Büyük hemoroidlerde, anüs çevresinde hafif akıntı veya ıslaklık hissi olabilir.
• Bu durum, tahrişe ve kaşıntıya yol açabilir.

Belirtiler Ne Zaman Ciddiye Alınmalı?

• Kanama sürekli hale geldiyse
• Şiddetli ağrı ve şişlik başladıysa
• Dışkılama sırasında zorlanma veya prolapsus (sarkma) geliştiyse
  Mutlaka uzman bir hekime başvurulmalıdır. Çünkü bu belirtiler başka bağırsak hastalıklarıyla (örneğin polipler veya kanser) da karışabilir.

Hemoroid tanısı nasıl konulur?

Hemoroid tanısı, hastanın şikayetlerinin değerlendirilmesi, ardından yapılan fizik muayene ve gerektiğinde endoskopik incelemeler ile konur. Tanı sürecinde amaç, hemoroidi doğrulamak ve benzer belirtiler gösteren diğer anorektal hastalıkları (anal fissür, fistül, polip, kanser) dışlamaktır.

1. Hasta Öyküsü (Anamnez)

Hekim, hastanın şikayetlerini dinler:

• Makattan kanama var mı? (Ne zaman başladı? Ağrılı mı?)
• Ağrı, kaşıntı, şişlik veya dolgunluk hissi var mı?
• Kabızlık, ishal, uzun süreli ıkınma gibi durumlar mevcut mu?
• Ailede kolon kanseri öyküsü olup olmadığı sorulur.

2. Fizik Muayene

Gözle Muayene:

• Dış hemoroidler, gözle görülür ve elle hissedilir.
• Şişlik, renk değişikliği, pıhtı oluşumu (tromboz) değerlendirilir.

Dijital Rektal Muayene (Parmakla Muayene):

• Hekim, eldiven ve kayganlaştırıcı ile anüs içine parmağını sokarak şişlik, sertlik, nodül veya hassasiyet olup olmadığını kontrol eder.
• İç hemoroidler ileri evredeyse hissedilebilir.

3. Anoskopi (Anal Kanalın Görüntülenmesi)

• İç hemoroidlerin varlığını ve derecesini belirlemek için kullanılır.
• Anüs içine kısa bir tüp (anoskop) yerleştirilir ve anal kanalın iç kısmı doğrudan görüntülenir.

4. Rektosigmoidoskopi veya Kolonoskopi (Gerektiğinde)

Makattan kanama olan hastalarda, özellikle 50 yaş üstü veya ailede kolon kanseri öyküsü varsa, kanamanın başka bir kaynaktan (polip, kanser) gelip gelmediğini belirlemek için yapılır.

• Rektosigmoidoskopi: Rektum ve sigmoid kolonun görüntülenmesi.
• Kolonoskopi: Kalın bağırsağın tamamının incelenmesi.

5. Hemoroid Evrelemesi (İç Hemoroidler için)

İç hemoroidler 4 dereceye ayrılır:

• 1. Derece: Kanama olabilir, sarkma yok.
• 2. Derece: Sarkar ama kendiliğinden geri çekilir.
• 3. Derece: Sarkar, elle geri itilebilir.
• 4. Derece: Sürekli dışarıdadır, geri itilemez.

Evreye göre tedavi planı oluşturulur.

Basur ağrısını hafifletmek için ne yapılabilir?

Hemoroid ağrısı özellikle dış hemoroidlerde veya pıhtı (tromboz) oluşmuşsa daha şiddetli hissedilir. Bu ağrıyı azaltmak ve rahatlamak için evde uygulanabilecek yöntemler ve tıbbi destekler şunlardır:

1. Sıcak Su Oturma Banyosu (Sitz Banyosu)

• Günde 2-3 kez, 10-15 dakika boyunca ılık suyla yapılan oturma banyosu, anal bölgedeki damarları rahatlatır.
• Ağrıyı, kaşıntıyı ve şişliği azaltır.
• Su ne çok sıcak ne çok soğuk olmalıdır, ılık olmasına dikkat edilmelidir.

2. Soğuk Kompres Uygulama

• Anüs çevresine buz torbası veya soğuk kompres uygulamak şişliği ve ağrıyı azaltır.
• Direkt buz temasından kaçının; bir bez veya havluya sararak uygulayın.

3. Ağrı Kesiciler

• Parasetamol veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler, hemoroid ağrısını hafifletmekte etkilidir.
• Anti-inflamatuvar özellikli ilaçlar (örneğin ibuprofen) ayrıca şişliği de azaltabilir.

4. Topikal Kremler ve Merhemler

• Hemoroid kremleri (kortizonlu veya kortizonsuz) ağrıyı, kaşıntıyı ve tahrişi azaltır.
• Lidokain içeren kremler lokal anestezik etki yaparak geçici rahatlama sağlar.

Doktor önerisiyle kullanılmalıdır.

5. Kabızlığı Önleyici Önlemler

• Dışkılama sırasında ıkınma ağrıyı artırır. Bu yüzden kabızlığı önlemek hem ağrıyı hem de basur oluşumunu azaltır:
• Lifli gıdalar (sebze, meyve, tam tahıllar)
• Bol su tüketimi
• Gerekirse lif takviyeleri (psyllium, kepek)

6. Tuvalet Alışkanlıklarını Düzenleme

• Tuvalet ihtiyacı ertelenmemeli.
• Tuvalette uzun süre oturmaktan kaçınılmalı (gazete, telefon kullanmak hemoroid basıncını artırır).

7. Dışkılama Sonrası Temizlik

• Anüs çevresi nazikçe temizlenmeli.
• Islak mendil veya ılık suyla yıkamak tercih edilmeli, sert ve tahriş edici kağıtlar kullanılmamalı.

8. Fiziksel Aktivite

Hafif egzersizler (yürüyüş gibi) bağırsak hareketlerini düzenler, kabızlığı ve hemoroid basıncını azaltır.

9. Tıbbi Müdahale Gerekirse:

• Tromboze dış hemoroid (pıhtı oluşmuşsa) şiddetli ağrı yapar ve bazen doktor tarafından cerrahi drenaj (pıhtının boşaltılması) gerekebilir.
• İlerlemiş vakalarda lazer, band ligasyonu veya cerrahi yöntemler tercih edilebilir.

Hemoroid kendiliğinden geçer mi?

Hafif hemoroid vakaları (özellikle 1. ve 2. derece iç hemoroidler), yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarında yapılan değişikliklerle kendiliğinden düzelebilir veya şikayetler büyük ölçüde hafifleyebilir.

Ancak ileri evre hemoroidler (3. ve 4. derece iç hemoroidler veya büyük dış hemoroidler) kendiliğinden tamamen iyileşmez ve tıbbi müdahale gerekebilir.

Hangi Durumlarda Kendiliğinden Geçebilir?

• Kabızlık önlenirse,
• Ikınmaktan kaçınılırsa,
• Lifli gıdalarla beslenme ve bol su tüketimi sağlanırsa,
• Hareketli bir yaşam tarzı benimsenirse,
• Sıcak oturma banyosu gibi yöntemlerle rahatlama sağlanırsa,

Hafif hemoroid şikayetleri (kanama, kaşıntı, hafif şişlik) kendiliğinden geçebilir veya azalabilir.

Hangi Durumlarda Kendiliğinden Geçmez?

• İleri evre iç hemoroidler (3. ve 4. derece)
• Tromboze dış hemoroidler (içinde pıhtı oluşmuş ağrılı dış hemoroidler)
• Sarkma (prolapsus) yapmış hemoroidler
• Şiddetli kanama veya ağrı varsa

Bu gibi durumlarda tıbbi tedavi veya cerrahi müdahale gerekebilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Makattan gelen kanama, hemoroid dışında daha ciddi hastalıkların belirtisi olabilir (örneğin polip, kanser).
• Bu yüzden kanama sürekli hale geldiyse, şiddetli ağrı, şişlik veya dışarı sarkan hemoroidler varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Hemoroid hastalarının yaşam tarzında dikkat etmesi gerekenler

Hemoroid şikayetlerini hafifletmek ve tekrarlamasını önlemek için yaşam tarzı değişiklikleri büyük önem taşır. Özellikle diyet, tuvalet alışkanlıkları ve fiziksel aktivite konusunda yapılan düzenlemeler hemoroid oluşumunu engeller, mevcut şikayetleri hafifletir.

1. Lifli Beslenme Alışkanlığı Edinin

• Sebze, meyve, tam tahıllar, baklagiller gibi lif açısından zengin gıdalar tüketin.
• Lif, dışkıyı yumuşatarak kabızlığı ve ıkınmayı önler.
• Günlük 25-30 gram lif alımı önerilir.

2. Yeterli Su Tüketin

• Günde en az 2-2.5 litre su içmek, dışkının yumuşak kalmasına yardımcı olur.
• Lif alımı arttığında su tüketimi de artırılmalıdır, aksi halde kabızlık oluşabilir.

3. Tuvalet Alışkanlıklarını Düzenleyin

• Tuvalet ihtiyacını ertelemeyin. İhtiyaç hissettiğinizde hemen tuvalete gidin.
• Tuvalette uzun süre oturmaktan kaçının (telefon, gazete alışkanlığı varsa bırakın).
• Ikınmadan dışkılamaya çalışın; gerekirse ayak altına küçük bir tabure koyarak dizleri yukarıda tutmak dışkılamayı kolaylaştırır.

4. Düzenli Egzersiz Yapın

• Günde en az 30 dakika yürüyüş gibi hafif egzersizler bağırsak hareketlerini düzenler.
• Uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçının (masa başı çalışanlar her 1-2 saatte bir kalkıp hareket etmeli).

5. Ağır Kaldırmaktan Kaçının

• Ağır kaldırmak, karın içi basıncı artırarak hemoroidlerin şişmesine neden olabilir.
• Zorunlu durumlarda doğru teknikle kaldırın, belinizi koruyun.

6. Aşırı Baharatlı ve Yağlı Gıdalardan Kaçının

• Baharatlı, yağlı, kızartılmış gıdalar hemoroid şikayetlerini artırabilir.
• Ayrıca kafein, alkol ve gazlı içeceklerin aşırı tüketiminden de kaçınılmalıdır.

7. Kilo Kontrolünü Sağlayın

• Fazla kilo (obezite), karın içi basıncı artırarak hemoroid riskini yükseltir.
• Sağlıklı kiloda kalmaya özen gösterin.

8. Sıcak Oturma Banyosu Yapın

• Günde 2-3 kez 10-15 dakika ılık suya oturma banyosu yapmak ağrıyı ve şişliği azaltır.
• Anal bölgeyi rahatlatır ve iyileşmeyi destekler.

9. Sigara Kullanımını Bırakın

• Sigara, kan dolaşımını bozarak damar sağlığını olumsuz etkiler ve hemoroid oluşumunu kolaylaştırır.

10. Stresi Yönetin

• Stres, sindirim sistemini etkileyerek kabızlık veya ishal gibi durumları tetikleyebilir.
• Nefes egzersizleri, yoga gibi stres yönetim tekniklerinden faydalanabilirsiniz.

Hemoroid ilerlerse ne olur?

Tedavi edilmeyen ya da kontrol altına alınmayan hemoroid (basur) zamanla ilerleyebilir ve hem şikayetlerin şiddeti artar hem de komplikasyon riski ortaya çıkar. İlerleyen hemoroid, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir ve bazı durumlarda cerrahi müdahale gerektirebilir.

1. Şikayetlerin Artması ve Sürekli Hale Gelmesi

• Kanama, daha sık ve yoğun hale gelir.
• Ağrı, kaşıntı ve şişlik sürekli bir rahatsızlık kaynağı olabilir.
• Özellikle dış hemoroidlerde şişlik ve ağrı belirginleşir.

2. İç Hemoroidlerin Sarkması (Prolapsus)

• İç hemoroidler ilerledikçe, dışkılama sırasında anüs dışına sarkar.
• 3. derece hemoroidler: Sarkar, elle geri itilebilir.
• 4. derece hemoroidler: Sürekli dışarıda kalır, geri itilemez ve ciddi rahatsızlık verir.

3. Tromboz (Pıhtı Oluşumu)

• Dış hemoroidlerde, damar içinde kan pıhtısı (tromboz) oluşabilir.
• Bu durum ani, şiddetli ağrı, şişlik ve morarma ile kendini gösterir.
• Tromboze hemoroid, cerrahi müdahale (pıhtı drenajı) gerektirebilir.

4. Anemi (Kansızlık) Gelişmesi

• Sürekli ve yoğun kanama, vücuttaki demir depolarını tüketerek demir eksikliği anemisine yol açabilir.
• Bu durumda halsizlik, çabuk yorulma gibi belirtiler gelişir.

5. Enfeksiyon ve İltihaplanma

• İlerlemiş hemoroidler iltihaplanabilir veya enfekte olabilir.
• Bu durum, şiddetli ağrı, ateş, akıntı gibi belirtilerle seyreder.

6. Cilt Tahrişi ve Egzama

• Sarkan hemoroidlerde, anüs çevresinde sürekli nem ve sürtünme oluşur.
• Bu durum cilt tahrişi, kaşıntı ve anal dermatit (egzama) gelişmesine neden olabilir.

7. Cerrahi Müdahale Gereksinimi

• İlerlemiş hemoroidlerde (3. ve 4. derece), ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmayabilir.
• Bu durumda lazer tedavisi, lastik bant ligasyonu veya cerrahi hemoroidektomi gibi yöntemler uygulanabilir.

Hemoroid kaşıntısı neden olur ve nasıl geçer?

Hemoroid (basur) hastalarında anüs çevresinde kaşıntı, sık karşılaşılan rahatsız edici bir belirtidir. Bu kaşıntının birkaç nedeni olabilir:

Kaşıntının Başlıca Nedenleri:

1. Anüs Çevresinde Sürekli Nem ve Tahriş

Hemoroidlerin şişmesi veya dışarı sarkması durumunda, anal bölgede sızıntı veya hafif akıntı olabilir.

Bu da cildin tahriş olmasına ve kaşıntıya neden olur.

2. Dışkı Kalıntısı ve Temizlik Zorluğu

Özellikle iç hemoroidler dışkılamadan sonra tam kapanmayı zorlaştırabilir.

Bu da tam temizlik sağlanamamasına ve cildin tahriş olmasına neden olur.

3. Fazla Temizlik veya Sert Temas

Anüs bölgesinin sert tuvalet kağıdıyla tahriş edilmesi ya da sık sabunla yıkanması koruyucu yağ tabakasını bozarak ciltte kuruma ve kaşıntıya yol açar.

4. Alerjik Reaksiyonlar veya Mantarlanma

Uzun süren nemli ortam, anal bölgede mantar oluşumuna ya da alerjik dermatite neden olabilir.

Hemoroid Kaşıntısı Nasıl Geçer?

1. Ilık Su ile Oturma Banyosu (Sitz Banyosu)

• Günde 2-3 kez, 10-15 dakika süreyle yapılan ılık su oturma banyosu, hemoroidlerin neden olduğu şişliği ve kaşıntıyı hafifletir.
• Tahriş olmuş cildi rahatlatır.

2. Nemlendirici ve Koruyucu Kremler

• Hemoroid kremleri veya koruyucu bariyer oluşturan merhemler (çinko oksit, vazelin içerikli) kullanılabilir.
• Lidokainli kremler, kaşıntı ve yanmayı geçici olarak dindirir.

3. Bölge Temizliğine Özen Gösterin (Fazla Değil, Nazikçe)

• Tuvalet sonrası ılık suyla yıkayın veya ıslak pamuklu mendille nazikçe silin.
• Parfümlü sabun veya alkollü mendillerden kaçının.

4. Kabızlık Önleyici Diyet

• Kaşıntının altında yatan hemoroid baskısını azaltmak için lifli beslenin ve bol su için.
• Bu, dışkılamayı kolaylaştırır ve hemoroidlerin tahrişini azaltır.

5. Kaşımaktan Kaçının

• Kaşımak, cildin daha fazla tahriş olmasına ve enfeksiyon riskinin artmasına neden olur.

6. Mantar veya Egzama Varsa Tedavi Edilmelidir

• Kaşıntı uzun süreli ve yoğun ise, altta yatan neden mantar enfeksiyonu veya anal dermatit olabilir.
• Bu durumda dermatolojik ya da proktolojik değerlendirme gereklidir.

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

• Kaşıntı geçmiyor, artıyor ya da beraberinde kanama, akıntı, ağrı varsa
• Kaşıntı uykuyu veya yaşam kalitesini bozuyorsa
• Ciltte açılma, kızarıklık veya yara oluşmuşsa
• Mutlaka bir genel cerrahi (proktoloji) uzmanına başvurulmalıdır.

Basur oluşumu nasıl engellenir?

Hemoroid, anüs çevresindeki damarların şişip genişlemesi ile oluşur. Bu durumu önlemek için bağırsak sağlığını korumak, kabızlığı önlemek ve anal bölgedeki basıncı azaltmak gerekir. İşte hemoroid oluşumunu engellemek için dikkat edilmesi gerekenler:

1. Lifli Gıdalarla Beslenin

• Sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve baklagiller, dışkının yumuşak kalmasını sağlar.
• Günlük 25-30 gram lif tüketmek kabızlığı önleyerek ıkınmayı ve hemoroid riskini azaltır.

2. Bol Su İçin

• Günde en az 2-2.5 litre su içmek, dışkının sertleşmesini önler.
• Yeterli su tüketimi, lifli gıdaların etkisini artırır.

3. Tuvalet Alışkanlıklarınızı Düzenleyin

• Tuvalet ihtiyacını ertelemeyin; geldiği anda gidin.
• Tuvalette uzun süre oturmaktan kaçının (telefon, gazete alışkanlığı bırakılmalı).
• Ikınmadan, zorlamadan dışkılamaya çalışın.

4. Düzenli Egzersiz Yapın

• Günde 30 dakika yürüyüş gibi hafif egzersizler bağırsak hareketlerini düzenler.
• Uzun süre hareketsiz kalmak (masa başı çalışmak) kabızlığı artırabilir.

5. Aşırı Kilodan Kaçının

• Fazla kilo (özellikle karın bölgesinde) basıncı artırarak hemoroid riskini yükseltir.
• Sağlıklı kiloda kalmaya özen gösterin.

6. Ağır Kaldırmaktan Kaçının

• Ağır kaldırmak, karın içi basıncı artırarak anal damarların şişmesine neden olabilir.
• Mecbur kalındığında doğru teknikle kaldırılmalı.

7. Baharatlı ve Tahriş Edici Gıdalardan Uzak Durun

• Aşırı baharatlı, yağlı ve asitli yiyecekler, hemoroid şikayetlerini tetikleyebilir.
• Alkol ve kafein tüketimini sınırlayın.

8. Sigara Kullanmayın

• Sigara, damar sağlığını olumsuz etkiler ve bağırsak hareketlerini bozabilir.
• Bu da hemoroid oluşumunu kolaylaştırır.

9. Stresi Yönetin

• Stres, bağırsak fonksiyonlarını olumsuz etkileyerek kabızlık veya ishal gibi sorunlara yol açabilir.
• Nefes egzersizleri, yoga, meditasyon gibi tekniklerle stres yönetimi sağlanabilir.

Hemoroid tedavisinde hangi yöntemler kullanılır?

Hemoroid tedavisi, hemoroidin türüne (iç/dış) ve evresine (derecesine) göre planlanır. Hafif vakalarda yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi, ileri evrelerde ise cerrahi müdahale gerekebilir. Tedavi, ağrıyı azaltmak, kanamayı durdurmak, şişliği gidermek ve hemoroidin tekrarını önlemek için uygulanır.

1. İlaç Tedavisi ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

(Erken evre hemoroidler için)

▪ Topikal Kremler ve Merhemler:

• Kortizonlu kremler: Şişlik, kaşıntı ve iltihabı azaltır.
• Lidokain içerikli kremler: Ağrı ve kaşıntıyı geçici olarak dindirir.
• Koruyucu bariyer merhemleri: Cildi tahrişten korur (çinko oksit, vazelin).

▪ Ağızdan Alınan İlaçlar:

• Venotonik ilaçlar (diosmin, hesperidin): Damar duvarını güçlendirir, şişliği ve kanamayı azaltır.

▪ Yaşam Tarzı Düzenlemeleri:

• Lifli beslenme, bol su içmek, ıkınmadan tuvalet alışkanlığı, düzenli egzersiz gibi önlemler kabızlığı önleyerek hemoroid şikayetlerini hafifletir.

2. Minimal İnvaziv (Cerrahi Dışı) Yöntemler

(Orta ve ileri evre iç hemoroidler için)

▪ Lastik Bant Ligasyonu (Band Ligasyonu):

• İç hemoroid memesinin tabanına lastik bant takılarak kan akışı kesilir.
• Hemoroid kuruyup düşer.
• Hızlı ve etkili bir yöntemdir.

▪ Skleroterapi (İğne ile Kurutma):

• Hemoroid damarlarına kimyasal madde enjekte edilerek küçültülür.
• Ağrısız ve hızlı uygulanabilir.

▪ İnfraruj (Lazer) Koagülasyon:

• Isı enerjisi kullanılarak hemoroid damarları yakılır.
• Kanama ve şişlik azalır.

▪ Kriyoterapi (Dondurma):

• Hemoroid damarları sıvı azotla dondurularak tahrip edilir.
• Bu yöntem günümüzde daha az tercih edilir.

3. Cerrahi Yöntemler

(İleri evre hemoroidler için)

▪ Hemoroidektomi (Klasik Cerrahi Yöntem):

• Gelişmiş ve sarkmış hemoroidler cerrahi olarak çıkarılır.
• 3. ve 4. derece iç hemoroidlerde veya dış hemoroidlerde tromboz (pıhtı) varsa uygulanır.
• Başarı oranı yüksektir, ancak iyileşme süreci uzundur.

▪ Stapler Hemoroidopeksi (Longo Yöntemi):

• Hemoroid dokusu yukarı çekilip özel bir zımba cihazı ile sabitlenir.
• Daha az ağrılı ve iyileşme süreci daha hızlıdır.

▪ Lazer Hemoroidektomi:

• Lazer enerjisiyle hemoroid dokusu buharlaştırılır.
• Kanama riski ve iyileşme süresi daha azdır.

▪ Tromboze Dış Hemoroid Drenajı:

• Dış hemoroid içinde pıhtı (tromboz) varsa, küçük bir kesi ile pıhtı boşaltılır.
• Ağrı hızla hafifler.

Hemoroid ameliyatı sonrası iyileşme sürecinde nelere dikkat edilmeli?

Hemoroid ameliyatı (hemoroidektomi veya stapler gibi yöntemler) sonrası iyileşme süreci kişiden kişiye değişse de, genel olarak 2-4 hafta sürer. Bu dönemde ağrı kontrolü, hijyen, beslenme ve tuvalet alışkanlıkları iyileşme sürecinin sağlıklı ilerlemesi için büyük önem taşır.

1. Ağrı Kontrolü

• Ameliyat sonrası hafif-orta düzeyde ağrı olabilir.
• Doktorun önerdiği ağrı kesiciler (parasetamol veya ibuprofen) düzenli kullanılmalıdır.
• Ağrı, dışkılama sırasında artabilir; bu nedenle kabızlık önlenmelidir.

2. Ilık Oturma Banyosu (Sitz Banyosu)

• Günde 2-3 kez, 10-15 dakika boyunca ılık suya oturmak, ağrıyı ve şişliği azaltır.
• Ayrıca bölgenin temiz kalmasını sağlar ve iyileşmeyi hızlandırır.

3. Kabızlığı Önleyin (Beslenme ve Su Tüketimi)

• Lifli beslenme (sebze, meyve, tam tahıllar, baklagiller) ve bol su tüketimi dışkıyı yumuşak tutar, ıkınmayı önler.
• Gerekirse doktor önerisiyle lif takviyeleri (psyllium gibi) veya yumuşatıcılar kullanılabilir.
• İshal de tahrişe neden olabileceği için aşırıya kaçılmamalıdır.

4. Tuvalet Alışkanlıkları

• Tuvalet ihtiyacı ertelenmemeli, dışkılama ihtiyacı geldiğinde hemen gidilmelidir.
• Uzun süre tuvalette oturmaktan ve ıkınmaktan kaçının.
• Tuvalet sonrası anal bölge nazikçe temizlenmeli; ılık suyla yıkamak veya yumuşak ıslak mendil kullanmak tercih edilmelidir.

5. Fiziksel Aktivite

• İlk birkaç gün ağır kaldırmaktan ve zorlayıcı egzersizlerden kaçınılmalıdır.
• Hafif yürüyüşler kan dolaşımını artırır ve kabızlığı önler.
• Tam iyileşme sağlanana kadar ağır fiziksel aktivitelerden uzak durulmalıdır.

6. Hijyen Kurallarına Dikkat Edin

• Bölgeyi kuru ve temiz tutmak enfeksiyon riskini azaltır.
• Tahriş edici sabunlar veya parfümlü ürünlerden kaçının.
• Banyodan sonra bölgeyi nazikçe kurulayın.

7. Doktor Kontrollerini İhmal Etmeyin

• Planlanan kontrol muayenelerine mutlaka gidin.
• Şiddetli ağrı, yoğun kanama, ateş, iltihaplı akıntı gibi belirtiler gelişirse hemen doktorunuza başvurun.

Ameliyat Sonrası Görülebilecek Normal Durumlar:

• Hafif kanama veya lekelenme, özellikle dışkılama sırasında olabilir (birkaç hafta sürebilir).
• Hafif ağrı ve hassasiyet dışkılama sonrası artabilir, bu oturma banyosu ile hafifletilebilir.

Basur hakkında en çok merak edilenler

1. Basur (hemoroid) nedir?

Basur, anüs ve rektum çevresindeki toplardamarların genişleyip şişmesiyle oluşan bir damar hastalığıdır. İç ve dış hemoroid olmak üzere ikiye ayrılır.

2. Hemoroid kimlerde görülür?

• Kabızlık sorunu yaşayanlar
• Uzun süre oturan veya ayakta duranlar
• Hamile kadınlar
• Aşırı kilolu bireyler
• Ağır kaldıranlar
• Lif açısından yetersiz beslenenler

Her yaşta görülebilir, ancak 30 yaş üstü yetişkinlerde daha yaygındır.

3. Hemoroid kansere dönüşür mü?

Hayır, hemoroid kansere dönüşmez.
Ancak rektal kanama gibi belirtiler bağırsak kanseriyle karışabilir. Bu nedenle doğru tanı için doktor kontrolü önemlidir.

4. Hemoroid nasıl anlaşılır?

• Makattan parlak kırmızı kanama
• Anüs çevresinde şişlik, kaşıntı, ağrı
• Dışkılama sırasında ıkınma veya dolgunluk hissi
  Bu şikayetler varsa dış hemoroid gözle görülebilir, iç hemoroid ise muayene ve anoskopi ile tespit edilir.

5. Hemoroid kendiliğinden geçer mi?

• Hafif hemoroid vakaları, yaşam tarzı düzenlemeleriyle kendiliğinden iyileşebilir.
• İleri evre hemoroidler (sarkma, şiddetli ağrı, pıhtı) genellikle kendiliğinden geçmez ve tedavi gerektirir.

6. Hemoroid tedavisinde hangi yöntemler uygulanır?

• Lifli beslenme, bol su içme, ağrı kesiciler, kremler (hafif vakalarda)
• Band ligasyonu, skleroterapi, lazer (orta-ileri evrede)
• Cerrahi hemoroidektomi (ileri vakalarda)

7. Hemoroid ameliyatı sonrası tekrarlar mı?

Evet, yaşam tarzı alışkanlıkları düzeltilmezse hemoroid tekrar edebilir.
Bu yüzden kabızlıktan korunmak, egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek önemlidir.

8. Hemoroid ağrısı nasıl hafifletilir?

• Ilık oturma banyosu (sitz banyosu)
• Soğuk kompres
• Ağrı kesici ilaçlar
• Kaşıntı ve şişlik giderici kremler

9. Basur kanaması tehlikeli midir?

Hafif kanamalar genelde hemoroide bağlıdır, ancak sürekli veya yoğun kanama varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Anemi (kansızlık) gelişebilir veya başka hastalıkların belirtisi olabilir.

10. Hemoroid için hangi doktora gidilir?

Genel cerrahi uzmanına başvurulmalıdır. Gerekirse gastroenteroloji uzmanı da devreye girebilir.

Yasal Uyarı:

Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Bu yazı, Hemoroid (Basur) hakkında genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İçeriğimizde yer alan bilgiler tıbbi bir teşhis, tedavi veya uzman görüşü yerine geçmez. Sağlık durumunuzla ilgili en doğru ve güncel bilgiyi almak için mutlaka bir doktora danışmalısınız. Yanlış anlaşılmalardan doğabilecek herhangi bir sorumluluk tarafımıza ait değildir.